6.1-GÜNEŞ SİSTEMİ ve TUTULMALAR

1.BÖLÜM-GÜNEŞ SİSTEMİ

Güneş ile Güneş’in etrafındaki gezegenlerin, gezegen uydularının,asteroitlerin,meteorların,kuyruklu yıldızların
oluşturduğu gök cisimleri topluluğuna Güneş Sistemi denir.

Gezegenler, bir yıldızın etrafında belirli bir yörüngede dolanan gök cisimleridir. Güneş sisteminde sekiz tane gezegen bulunmaktadır.Gezegenlerin yapıları, büyüklükleri, Güneş’e olan uzaklıkları ve Güneş etrafındaki dönme süreleri birbirinden farklıdır.

Güneş sistemindeki gezegenler, Güneş’e en yakın olandan başlayarak Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün şeklinde sıralanır.

Gezegenlerin ilk 4 tanesi iç gezegen (karasal gezegen) olarak adlandırılır.Diğer 4 gezegen ise dış gezegen (gazsal gezegen) olarak adlandırılır.

İç gezegenler ; MERKÜR,VENÜS,DÜNYA,MARS

Dış gezegenler; JÜPİTER,SATÜRN,URANÜS,NEPTÜN

Gezegenlerin büyüklük sıralaması ise şu şekildedir ;

JÜPİTER,SATÜRN,URANÜS,NEPTÜN,DÜNYA,VENÜS,MARS,MERKÜR

Gezegenlerle ilgili birer cümlelik bilgi vermek gerekirse;

Merkür: Güneş’e en yakın ve en küçük gezegendir.Kendi etrafında çok yavaş döner. Bu sebeple gece ile gündüz arasında sıcaklık farkı çoktur.
Venüs: Dünya ile yaklaşık aynı büyüklüktedir. Bu sebeple “Dünya’nın ikizi” olarak da bilinir.Tek saat yönünde dönen gezegendir.En sıcak gezegendir.
Dünya: Üzerinde yaşamın olduğu bilinen tek gezegendir.
Mars: Kızıl bir görüntüye sahiptir. Bu sebeple kızıl gezegen olarak da bilinir.
Jüpiter: Güneş sisteminde bulunan en büyük gezegendir.
Satürn: Güneş sisteminde ikinci en büyük gezegendir. Etrafında gaz ve kaya parçalarının
oluşturduğu halkalar yer alır. Sıcaklığı çok düşüktür.
Uranüs: Güneş etrafındaki yörüngesinde yan yatmış olarak yani yuvarlanan bir varil gibi
döner. Atmosferinde zehirli gazlar bulunur. Bu sebeple bu gezegen yaşam için uygun
değildir.
Neptün: Güneş’e en uzak gezegendir.

Güneş sisteminde gazsal gezegenlerin etrafında halkaları vardır.Karasal gezegenlerde halka yoktur.Yani JÜPİTER,SATÜRN,URANÜS ve NEPTÜN halkalı yapıdadır.

Gezegenlerin etrafında belirli bir yörünge ile hareket eden gök cisimlerine uydu adı verilir. Dünyamızın tek uydusu Ay’dır.

Merkür ve Venüs’ün uydusu yoktur.

Güneş sisteminde yer alan diğer gezegenler etrafında da farklı sayılarda uyduların yer aldığı tespit edilmiştir.
Mars’ın 2, Jüpiter’in 63, Satürn’ün 62  , Uranüs’ün 27 ve Neptün’ün ise 13 uydusu olduğu tespit edilmiştir.(farklı kaynaklarda bazen uydu sayıları değişiklik gösterebilmektedir.)

Güneş etrafında dolanan, gezegenden daha küçük boyutlardaki irili ufaklı kaya parçalarına asteroit denir. Asteroitlerin çoğunluğu Mars ve Jüpiter arasındaki yörüngededir. Bu bölge asteroit kuşağı olarak da adlandırılır. Diğer asteroitler ise Neptün’ün ötesindeki yörüngelerdedir.

Gezegenler arasında dolanan taş ve kaya parçalarından yeryüzüne düşmeye başlayanlara gök taşı denir. Gök taşlarının atmosferin etkisiyle yanması olayına ise meteor denir. Yeryüzüne ulaşan gök taşlarına, gök taşı kalıntısı (meteorit) denir.
Bunların yeryüzüne çarpması sonucu gök taşı çukuru (krater) oluşur.

2.BÖLÜM-TUTULMALAR

Güneş Tutulması

Ay’ın Güneş ve Dünya arasına girerek Dünya’ya gidecek ışığı bir süreliğine engellediği  doğa olayı Güneş tutulması olarak adlandırılır. Güneş tutulması Ay’ın yeni ay evresinde gerçekleşir. Ancak her ay oluşan yeniay evresinde Güneş tutulması gerçekleşmez.Bir yılda 3-4 Güneş tutulması gerçekleşebilir.

Ay’ın Güneş ve Dünya arasına girerek Güneş’in tamamını kapattığı tutulmalara tam Güneş tutulması denir. Ay’ın Güneş’in bir kısmını kapatması sonucu oluşan tutulmalara ise parçalı Güneş tutulması denir.

Ay Tutulması
Ay’ın tamamının Dünya’nın gölgesine girmesi sonucunda Ay tutulması gerçekleşir.
Ay tutulması Ay’ın Dolunay evresinde gerçekleşir, bu olay sırasında Ay çok kısa bir süre görülmez.

Ay’ın tamamının Dünya’nın gölgesine girmesi sonucunda oluşan tutulmaya tam Ay tutulması denir.Ay’ın bir kısmının Dünya’nın gölgesine girmesi sonucunda oluşan tutulmaya ise parçalı Ay tutulması denir.