1.DESTEK ve HAREKET SİSTEMİ
Vücudumuzu oluşturan sistemlerden birisi destek ve hareket sistemidir.Bu sistem bizim ayakta durmamızı,ayaklarımızın, kollarımızın, boynumuzun, parmaklarımızın ve vücudumuzun hareketini sağlar,şeklimizi ve iç organlarımızı korur.
Destek ve hareket sistemimiz kemikler, eklemler ve kaslardan oluşur. Kemik ve eklemler ise iskeletimizi oluşturur.
KEMİKLER
Kemiklerinizin cansız olduğunu düşünebilirsiniz.Ancak kemik, sert yapıda ve canlı olan kemik hücrelerinin bir araya gelmesiyle oluşan bir dokudur.
Kemikler sert olmalarına rağmen esneme yeteneğine sahiptirler.Yeterince kalsiyum minerali içeren besinler
tüketmezsek kemiklerimiz zayıf kalır, en ufak bir zorlanmada kırılabilir.
Vücudumuzdaki kemikler şekillerine göre üçe ayrılır:
- Uzun kemikler, boyu enine göre daha uzun olan kemiklerdir.Kol,bacak ve parmak kemikleri uzun kemiklerdir.Not:İnsanlardaki en uzun kemik bacakta bulunan uyluk kemiğidir.
- Kısa kemikler, eni boyu,kalınlığı yaklaşık olarak aynı olan kemiklerdir.El,ayak bileklerinde bulunan kemikler kısa kemiklerdir.
- Yassı kemikler,eni ve boyu fazla fakat kalınlığı çok az olan kemiklerdir.Kafatası,kürek,kalça ve kaburga kemikleri yassı kemiklerdir.
NOT:Belli bir şekli olmayan kemiklere düzensiz şekilli kemikler denir.Omurlar ve yüzümüzdeki bazı kemikler ile kulaktaki çekiç, örs, üzengi kemikleri düzensiz şekilli kemiklerdendir.
Kıkırdak, kemik kadar sert olmayan, esnek ve canlı bir dokudur. Kıkırdak doku kemik uçlarında veya kemiklerin
birleşme bölgelerinde, kaburga kemiklerinin uç kısımlarında bulunur. Kaygan bir yapıya sahip olduklarından dolayı kemiklerin kolay ve rahat hareket etmesine yardımcı olur.Uzun kemiklerin uç kısımlarında bulunan kıkırdak doku ise büyüme döneminde boyun uzamasını sağlar.
EKLEMLER
Kemiklerin birbirine bağlandığı yerde bulunan ve kemiklerin rahat hareket etmesini sağlayan yapılara eklem denir.Eklemler, hareket etme derecelerine göre üçe ayrılır:
- Oynamaz eklemler,kemiklerin birbirine, testere dişi gibi girinti ve çıkıntılarla sıkı bir şekilde bağlandığı ve tek bir kemik gibi göründüğü eklemlerdir.Kafatası ve kuyruk sokumunda oynamaz eklemler bulunur.
- Yarı oynar eklemler, belirli bir yönde ve sınırlı ölçüde hareket edebilen eklemlerdir.Omurga kemiklerinde,göğüs kemiklerinde ve alt çene kemiklerinde yarı oynar eklem bulunur.
- Oynar eklemler, farklı yönlerde rahatça hareket edebilen eklemlerdir.iki kemikten birinin çıkıntısı ile diğerinin girintisi birbirine uyacak şekildedir. İki kemiğin arasında eklem sıvısı ile dolu boşluk vardır. Eklem sıvısının kaygan olması kemiklerin serbest hareket etmesini kolaylaştırır.Kol ve bacaklarda oynar eklem bulunur.
KASLAR
Vücudumuzda kasılıp gevşeyerek hareketi sağlayan yapılara kas adı
verilir.Yapılarına, bulundukları yerlere ve kasılma durumlarına göre kaslar; Düz kaslar,Çizgili(iskelet) kaslar ve Kalp kası olmak üzere üç grupta incelenir.
- Düz kaslar, isteğimiz dışında(istemsiz), yavaş ve uzun süre yorulmadan çalışan kaslardır.
Solunum, sindirim, boşaltım gibi sistemleri oluşturan organlarda ve damarlarımızın yapısında bulunur. Düz kasın yapısını oluşturan hücreler mikroskop altında beyaz renkli görünür ve tek çekirdekli hücre yapısına sahiptirler. - Çizgili (iskelet) kaslar, kol ve bacak kemikleri gibi iskeletimizi oluşturan kemiklerin üzerinde bulunurlar.Kemiklere Tendon adı verilen yapılarla bağlanan çizgili kaslar isteğimizle(istemli) çalışır.Çizgili kaslar, hızlı kasılabilir ancak uzun süre çalışamaz yani çabuk yorulurlar.Çizgili kas hücreleri mikroskop altında kırmızı renkli görülür ve çok sayıda çekirdekleri vardır.
- Kalp kası,yapısal olarak çizgili kasa benzese de çalışma şekli olarak düz kasa benzer ve isteğimiz dışında(istemsiz) çalışır. Tüm
hayatımız boyunca düzenli olarak yorulmadan çalışan kalp kası, kırmızı renkli hücrelere sahiptir.
NOT:Hareketimizi sağlayan çizgili kaslar(iskelet kasları) genellikle çiftler halinde çalışır. Hareket sırasında kas çiftleri zıt hareketler yapar. Bir kas kasılırken diğeri gevşer. Örneğin; kolumuzu bükerken dirsek ile omuz arasındaki kaslardan öndeki kaslar kasılır, arkadaki kaslar gevşer. Kolumuzu açarken ise öndeki kaslar gevşer, arkadaki kaslar kasılır.